سند برنامه اجرایی برای همکاریهای منطقه‌ای کشورهای آسیا اقیانوسیه در جهت ترویج توسعه شهری پایدار منتشر شد.
منطقه آسیا - اقیانوسیه در دوره درخشانی از تحول اقتصادی قرار دارد که در آن چند کشور منطقه به دستاوردهای اقتصادی - اجتماعی مطلوبی نائل شده اند. افزایش ظرفیت های سرمایه گذاری و سیل روزافزون سرمایه‌های خارجی به همراه تخصص گسترده فنی، رشد اقتصادی شتابان را در بسیاری از قسمت های منطقه تسهیل می‌کند.
منطقه آسیا - اقیانوسیه که منزلگاه ۶۰درصد جامعه بشری است از منابع انسانی گسترده‌ای برخوردار است که حاکی از پتانسیل بیشتر رشد و توسعه است. در عین حال شهرنشینی سریع در منطقه موجب تقویت نقش شهرها به مثابه موتور رشد اقتصادی است. رشد اقتصادی خود اصلاحات و نوآوری‌های گسترده ای را در تحقق اهدافی مبنی بر تامین مسکن، زیرساخت وخدمات در کشورهای سراسر منطقه موجب شده است. با وجود این، فقدان وابستگی مناسب بین توسعه اقتصادی و شهرنشینی، ناپایداری زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی را در منطقه تهدید می‌کند. در حقیقت، منطقه آسیا - اقیانوسیه کماکان با چالش‌های مهمی در زمینه شهرنشینی پایدار اعم از فقر و نابرابری، گسترش بی‌رویه سکونتگاههای غیررسمی و سوانح و بلایای طبیعی مواجه است.
اجلاس وزرای مسکن و شهرسازی منطقه آسیا - اقیانوسیه با گردهم آوردن ۶۹ کشور منطقه، چارچوب منحصری را برای مواجهه با این چالش‌های منطقه‌ای از طریق تلاش‌های جمعی و تبادل تجارب و بهترین نمونه‌های عملکردی ارایه کرده است. هدف از دومین اجلاس وزرای مسکن و شهرسازی منطقه آسیا - اقیانوسیه به ویژه معرفی اقدام‌های مشخص برای ترویج شهرنشینی پایدار از طریق همراهی رشد با برابری و هویت است.
چالش‌هایی جدید مرتبط با شهرنشینی پایدار در اجلاس ملاحظه و بررسی شد، نیاز به بهسازی سکونت گاه های غیررسمی و موجودی مسکن فرسوده، با تامین خدمات پایه شهری به ویژه آب و فاضلاب، ارتقا توان مالی و کیفیت مسکن اقشار کم درآمد، کاهش خطرپذیری در برابر سوانح و اجرای فرآیند بازسازی و کاهش خطرات نظر به آسیب پذیر بودن منطقه در این مورد توافق شد که هرگونه تلاشی برای اولویت بخشی به این مقوله‌های کلیدی در جهت کاهش کلی فقر و نابرابری در شهرهای بزرگ و سایر سکونتگاههای بشری در سراسر منطقه مبذول شود. اهمیت میراث فرهنگی، هویت و فرهنگ قویا ذکر شد و بر چالش ایجاد توازن بین پیشرفت تکنولوژیکی با هنجارها، ارزشها و سنتهای محلی تاکید شد.
برخی از ملاحظات اجرایی که درنظر گرفته شد شامل این اصل بود که تحقق حق برخورداری ازمسکن مناسب منوط به تزریق مالی دولت به بخش مسکن و شناسایی اقشار هدف است.
همین امر درمورد مبحث زیرساخت، مشارکت بخش‌های دولتی و خصوصی، بازگشت مستمر سرمایه و مشارکت سرمایه صدق می‌کند. موارد فوق در چارچوب تعهدات کلی برای تسریع در دستیابی به اهداف توسعه هزاره بررسی و ملاحظه شد. اجلاس با تعهد مبنی بر بررسی عمیق هر یک از عناصر کلیدی شهرنشینی پایدار ادامه یافت و توصیه‌های کلیدی و اقدام‌های زیر مورد توافق قرار گرفت.
- ۱برنامه ریزی و مدیریت شهری و روستایی
..........................................................
توصیه‌های کلیدی:
الف) رویکردی یکپارچه، مشارکتی و همه شمول در زمینه برنامه ریزی و مدیریت شهری و روستایی باید در همه سطوح منطقه اتخاذ شود.
ب) کشورهای منطقه که قادر به اتخاذ چنین رویکردی هستند برای کمک به کشورهایی که از منابع کافی و مناسب برای تقویت ظرفیتها در زمینه برنامه ریزی و نیز مدیریت روستایی و شهری برخوردار نیستند، فراخوانده شوند.
ج) برنامه‌های جامع راهبردی که در سطوح ملی تهیه شده‌اند باید بازتاب نیازهای محلی و انتظارات جوامع باشند.
د) همکاری میان کشورهای منطقه به منظور کاهش تاثیر تغییرات اقلیمی در شهرهای بزرگ، به ویژه در مناطق ساحلی و انطباق زیرساختهای شهری در جهت حفاظت بهتر از سکونتگاه-های آسیب پذیر بشری تقویت شود.
ه) دولتهای منطقه با به رسمیت شناختن چالش‌های جدی پیشرو مدیریت شهرهای بزرگ و کلانشهرها، به همکاری در تدوین و تنظیم ابزارهای مناسب و درخور برای مدیریت خوب در این شهرها فراخوانده می‌شوند.
و) از کشورهای منطقه مصرانه درخواست می‌شود مشارکت بخش‌های دولتی - خصوصی را برای تقویت منابع و افزایش کارایی در زمینه ارایه خدمات پایه ترویج دهند.
اقدام ها:
............
انجام یک مطالعه امکان سنجی برای پرداختن به موارد زیر:
الف) ظرفیت‌سازی برنامه ریزی یکپارچه، مشارکتی و فراگیر در سطوح ملی و محلی
ب) بررسی دقیق ارزش‌های معماری سنتی و بومی در شهرسازی و لحاظ کردن این ارزشها در معماری و برنامه ریزی معاصر
ج) ایجاد هماهنگی بین برنامه‌ها و سیاستهای مکانی از مرزهای ملی به ویژه مرزهایی که تحت تاثیر تغییرات زیست محیطی قرار دارند، فراتر می‌روند د)دستیابی به اطلاعات و داده‌های آمایشی همچون تصاویر ماهواره ای، عکس هوایی، نقشه‌های کاداستر و توپوگرافی برای اهداف مدیریت و برنامه ریزی در مناطق شهری و روستایی.
ه) ایجاد یک رصدخانه شهری در سطح منطقه با مشارکت مرکز اسکان بشر ملل متحد.
- ۲بهسازی سکونت گاههای غیررسمی شهری
.............................................................
توصیه‌های کلیدی :
الف) دولتها باید رویکردهای مشارکتی بهسازی سکونتگاههای شهری به ویژه رویکردهای مردم محور را ترویج دهند و مشارکتهای چند وجهی را تقویت کنند.
ب) دولتها باید اقداماتی را برای گسترش فرآیند بهسازی سکونتگاههای غیررسمی تقبل کنند و از انجام پروژه‌ها به سمت اجرای برنامه‌ها در سراسر شهرها و کشور فراتر روند و از بهترین نمونه‌های عملکردی منطقه سرمشق گیرند.
ج) دولتها باید سیاستهای خوب مسکن که عرضه زمین دارای خدمات و مسکن در خور توان مالی خانوارها را با توجه به فرآیند پیشگیری از تشکیل سکونتگاههای غیررسمی ترویج می‌دهند، اتخاذ کنند.
د)دولتها باید نقش حائز اهمیت زنان را در برنامه‌های فقرزدایی و بهسازی اسکان غیررسمی به رسمیت بشناسند.
اقدامات:
اجلاس وزرای مسکن و شهرسازی آسیا - اقیانوسیه، کارگروههای تخصصی منطقه‌ای بهسازی سکونتگاههای غیررسمی را به منظور هماهنگی فعالیتهای زیر تاسیس کند:
** جمع آوری و پایش داده‌های اطلاعاتی
- بهبود بخشی به شاخص‌های موجود سکونتگاههای غیررسمی در منطقه - گردآوری و تنظیم داده‌های اطلاعاتی منطقه‌ای درخصوص سکونتگاههای غیررسمی
- ارایه گزارش پیشرفت کار در سطح منطقه‌ای در خصوص بهسازی
سکونتگاههای غیر- رسمی با توجه به شاخص‌ها و معیارهای توافق شده - ارزیابی اثرات منطقه‌ای بر روی فرآیند بهسازی سکونتگاههای غیررسمی.
** تبادل تجربیات در مورد بهترین نمونه‌های عملکردی و سیاستها در زمینه:
- مکانیسم‌های مشارکتی برای بهسازی سکونتگاههای غیررسمی
- ترویج برنامه‌های موفق بهسازی
- پیشگیری از تشکیل سکونتگاههای غیررسمی از طریق توانمندسازی راهبردهای مسکن
** ظرفیت‌سازی
- بازدید از سکونتگاههای غیررسمی توسط دست اندرکاران و بهره برداران به منظور تبادل تجربیات عملی
- تدوین راهکارهای سیاستی، مطالب آموزشی و برنامه‌های دروس دانشگاهی - تقویت نقش مراجع محلی و همکاران آنها مثل سازمان‌های غیردولتی، مبتنی بر جوامع، بخش خصوصی، نهادهای علمی و آموزشی.
ب) کارگروههای تخصصی منطقه‌ای باید شبکه‌ای متشکل از نهادهای پژوهشی، نهادهای دولتی و جامعه مدنی، سازمان‌های مبتنی بر جوامع و غیردولتی ایجاد کنند. این کارگروهها به تاسیس و حفظ پایگاههای علمی شبکه‌ای برای تسهیل در تبادل تجربیات هستند در زمینه بهسازی سکونتگاههای غیررسمی و دیگر اطلاعات منطقه دعوت می‌شوند. این پایگاههای اطلاعاتی باید به شبکه اینترنتی اجلاس وزرای مسکن و شهرسازی منطقه متصل شوند.
کارگروههای تخصصی منطقه‌ای باید به طور منظم به دبیرخانه اجلاس وزرای مسکن و شهرسازی منطقه آسیا - اقیانوسیه و اجلاس دوسالانه آن را گزارش دهند.
د) جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را برای برپایی کارگروه منطقه‌ای و شبکه‌سازی بهسازی سکونتگاههای غیررسمی شهری با تاکید بر سه زمینه فعالیتی تعریف شده مشخص (گردآوری داده‌های اطلاعاتی و پایش آن، تبادل تجربیات و ظرفیت‌سازی ) اعلام می‌دارد.
همچنین جمهوری اسلامی ایران تمایل دارد تسهیلات لازم را برای هماهنگی میان این گونه برنامه‌های منطقه‌ای فراهم آورد.
ه) سایر کشورهای منطقه به ایجاد کارگروههای تخصصی منطقه‌ای دیگر دعوت می‌گردند.
- ۳تحقق اهداف توسعه هزاره در خصوص آب و فاضلاب
..................................................................
توصیه‌های کلیدی :
الف) تسهیلات گوناگون و گسترده آب و دفع بهداشتی فاضلاب باید مورد توجه قرار گیرد و بنابر این برای تدارک و تامین آب سالم و خدمات مربوط به فاضلاب مداخلات ویژه در هر مورد الزامی است.
ب) مدیریت اصولی و به نفع فقرا باید ارایه خدمات در زمینه آب و دفع بهداشتی فاضلاب در منطقه را از طریق یک رهبری قاطع و سیاسی مورد تاکید قرار دهد.
ج) چارچوبهای مدیریت آب و دفع بهداشتی فاضلاب در جهت رفاه فقرا در کشورهای منطقه تدوین شود.
د) سرمایه‌گذاری در بخش‌های آب و دفع بهداشتی فاضلاب از طریق اشتراک منابع بین دست اندرکاران و بهره برداران مختلف با درنظر داشتن بازگشت سرمایه به جهت پایداری افزایش یابد.
ه) لازم است آموزش و پژوهش در تمام سطوح به عنوان عناصر حائز اهمیت در چارچوب مدیریت آب و دفع بهداشتی فاضلاب به رسمیت شناخته شود.