نبود بانک‌های اطلاعاتی از مهمترین نقصان‌ها و نقاط ضعف فرآیند سیاست‌گذاری عمومی در کشور ماست، این خلاً در بخش‌های مختلف مانع از تشخیص دقیق مسئله، انتخاب راه حل یا اجرای آن میشود و از این طریق موجب پیدایی نقصان‌های بزرگ در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی بخش عمومی و وارد آمدن خسارت‌های انبوه به سرمایه‌های ملی و از دست رفتن بخش زیادی از بودجه‌های عمومی میشود.
نقشه‌های کاداستر یکی از مهمترین ابزا‌رهای بانک اطلاعاتی در بخش‌های مختلف است که در کشور ما مسوولیت تدوین آنها بر عهده‌ی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور نهاده شده است. نقشه‌های کاداستر اگر چه در این سازمان و با رویکردی حقوقی و معطوف به هدف مکانیزه کردن فرآیند تشخیص مالیکت تدوین میشود، اما با پیوند این نقشه‌ها پروژه‌های GIS در برنامه ریزی و مدیریت شهری و روستایی، میتواند کارکرد زیادی در مکانیزه کردن مدیریت آمار و اطلاعات در بخش‌های مختلف اجرایی داشته باشد. این طرح همچنین یکی از مهمترین زیرساخت‌های لازم را برای تدوین بانک اطلاعات مالیاتی کشور فراهم می‌آورد.
محدودیت بودجه‌های این طرح و پیشرفت کند آن در سال‌های گذشته و غفلت از کاداستر روستایی و کاداستر مرتع و جنگل موجب پدید آمدن خلأ‌های بزرگی در بانک‌های اطلاعاتی بخش‌های مختلف شده است. این در حالی است که کارشناسان معتقدند به دلیل کاربرد‌های متعدد نقشه‌های کاداستر در سامان دادن فرآیند سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی عمومی در بخش‌های مختلف، سرمایه‌گذاری در این طرح بازدهی بسیار بالایی خواهد داشت.
آن چه که در پی می‌آید گزیده‌ای است از مقاله ارائه شده از سوی کارشناسان سازمان کاداستر که به معرفی طرح کاداستر کشور می‌پردازد. این مقاله که اخیراً در همایش مدیریت یکپارچه شهری ارائه شده است، اطلاعات ارزشمندی در باره اهداف و رویکرد‌های طرح و میزان پیشرفت آن در کشور ارائه میدهد.
سرویس مسائل راهبردی خبرگزاری دانشجویان ایران به دنبال بررسی نقصان بانک‌های اطلاعاتی به عنوان یکی از مهترین نقصان های سیاست‌گذاری عمومی در بخش‌های مختلف، به منظور تسهیل دسترسی خبرنگاران سیاستی و سیاست‌پژوهان اقدام به انتشار این مقاله می‌نماید.
سرویس مسائل راهبردی ایران، همچنین اظهار امیدواری می‌کند ایجاد یک عرصه‌ی عمومی برای گفت وگوی دانشگاهیان و متخصصان و حرفه‌مندان با سیاست‌گذاران و مدیران درباره‌ی سیاست‌ها و برنامه‌های کشور، ضمن مستند سازی تاریخ سیاست‌گذاری عمومی و نظارت عمومی بیشتر بر این فرآیند، موجب طرح دیدگاه‌های جدید و ارتقای کیفیت فرآیند سیاست‌گذاری عمومی کشور شود.
سرویس مسائل راهبردی ایران rahbord.isna@gmail.com آمادگی خود را برای انعکاس دیدگاه‌های سازمان‌ها و دست‌گاه‌های اجرایی مختلف و استادان، متخصصان و حرفه‌مندان برای بررسی دقیق‌تر ابعاد این طرح اعلام می‌کند.
سازمان ثبت اسناد و املاک
معرفی طرح کاداستر کشور
تعریف کاداستر
ریشه کاداستر کلمه یونانی کاتاستیکن ( Katastichon ) به معنی دفتر یادداشت می باشد.
کاداستــر به نظـامی اطـلاق می‌شـود که هـدف از آن تعییــن محـدوده های مالکیتی بهمراه اطلاعات حقوقی مرتبط به هر ملک می‌باشد.
تعریف کاداستر از نظر فدراسیون بین المللی نقشه برداری (FIG)
سیستم تنظیم شده وضعیت املاک یک منطقه را کاداستر گویند بطوری که تمام اطلاعات اندازه و محدوده و موقعیت در روی نقشه مشخص و نحوه ثبت خصوصیات ملک معین شده باشد.
نقشه کاداستر
به مجموعه عملیات فنی، مهندسی ، ممیزی، ثبتی و حقوقی در مورد املاکی اطلاق میشود که جریا ن ثبتی آن خاتمه یافته اعم از اینکه در دفتر املاک ثبت شده ویا نشده باشد به جهت آنکه محدوده و موقعیت املاک را مشخص نماید وارتباط جغرافیایی آنها را با یکدیگر نشان دهد و بمنظور تثبیت مالکیت وتسهیل در حل و فصل دعاوی ملکی و سایر موارد مربوط به املاک، اجرا گردد.
1- اهداف کمی
- تعیین محدوده های قانونی مالکیت انواع مستحدثات و اراضی مربوط به افراد حقیقی، حقوقی، دولتی و موقوفه بیش از 1200000 هکتار اراضی شهری .
- بازنگری اطلاعات ونقشه جات در طول برنامه ونهایتا تغییر سیستم موجود ثبت به ثبت نوین (کاداستر)
2- اهداف کیفی
- ایجاد گردش کار روان وقابل اطمینان در صدور یا اصلاح اسناد مالکیت بطور دقیق وسریع
- ایجاد اعتماد و اطمینان در معاملات املاک و سرعت در انجام آن .
- کاهش فراوان تعرضات ملکی و دعاوی مربوط در دادگاهها وکاهش حجم پرونده های قضائی
- کمک به استقرار سیستم مالیاتی عادلانه وحقیقی و سرعت در امور مربوطه و نیز افزایش در آمدهای مالیاتی وکاهش اثرات روابط شخصی و نظریات فردی، با توجه به پایگاه اطلاعات کاداستر
- افزایش کارائی وارتقاء کیفیت عملیات اجرائی طرحهای عمرانی از طریق بهره‌گیری از مدارک فنی کاداستر نظیر نقشه‌ها، عکس‌های هوائی ، اطلاعات فنی، مختصات نقاط وغیره.
- افزایش توانائی و امکانات وصول حقوق حقه دولت در کلیه نقل و انتقالات ملکی با اتکاء به سیستم مطمئن و روان اطلاعات کاداستری
نقش کاداستر در توسعة پایدار
کاداستر به‌عنوان ابزاری جهت توسعة پایدار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می‌باشد.
مدت زمان اجرائی کاداستر
- بررسی نتـایج و جمع بندی مطالعـات نشان میدهد که طــرح کاداستر کشور در یک دوره بیست وپنج ساله شامل پنج برنامه پنجسالـه قابل اجـرا است.
- تهیة مقدمات ، تجهیز منابع نیروی انسانی ، آموزش بهنگام و انتقـال تکنـولـوژی در برنامه پنجسالـه اول.
- شروع عملیـات اجرائی از برنـامه پنجسالـه دوم به بعد.
ماده 156 قانون ثبت اسناد و املاک
- به‌منظور تشخیص حدود و موقعیت امـلاک واقع در محـدودة شهرها وحومه، نقشه املاک بصورت کاداستر تهیه خواهد شد.
- ادارةامور املاک ثبت کل علاوه بروظایف فعلی خودعهده دار تهیة املاک بصورت نقشة کاداستر خواهد بود.
مراحل اجرائی کاداستر
- تهیة نقشة وضع موجود املاک از طریق نقشه برداری زمینی یا فتوگرامتری
- استخراج اطلاعات جامع املاک از دفاتر املاک و ورود آنها به رایانه ونیز اسکن صفحات دفاتر املاک
- ادغام اطلاعات هندسی و توصیفی املاک و نتیجتاً ایجاد نقشة کاداستر
- ورود شیت نقشه های کاداستر بعنوان شیت مبنا در یک بانک اطلاعاتی یکپارچه
عملکرد طرح کاداستر از ابتدا تا پایان سال 1385
مجموع عملکرد تهیه نقشه کاداستر تا پایان سال 1385 به میزان 353.180 هکتار است که 30% از مساحت شهری کل کشور را در بر گرفته که بشرح ذیل می باشد:
1) تهیة نقشة یکپارچه سازی شده از 15 مرکز استان به مساحت 163.628 هکتار
2) تهیة نقشة یکپارچه سازی شده از 179 شهر از استانهای فعال به مساحت 189.552 هکتار
عملکرد طرح کاداستر در سال 1386
الف ) اعتبارات سال 1386:
اعتبارات دریافتی به میزان 121 میلیارد ریال شامل :
1) اعتبار عمرانی 51 میلیارد ریال
2) اعتبار جاری 70 میلیارد ریال
از محل بند ی تبصره 18 ،علی رغم تحقق درآمد سازمان ثبت پرداختی انجام نگردید.
ب ) فعالیتهای اجرائی سال 1386 :
1) پلاک گذاری ثبتی وتهیه نقشه زمینی املاک بمیزان 250.000 هکتار شامل :
1-1) پلاک گذاری وعرصه سازی در 130 شهر کشور به مساحت هکتار239.000 با اتکاء به نقشه های هوائی
2-1) نقشه برداری زمینی وپلاک گذاری ثبتی در 40 شهر به مساحت 11.000 هکتار
تهیه نقشه کاداستر و داده آمائی
1- تهیة نقشة یکپارچه سازی شده کاداستر از 14 شهر به مساحت 150.000 هکتار با اتکاء به نقشه برداری زمینی و نقشه های هوائی
2-استخراج اطلاعات جامع املاک از دفاتر املاک و اسکن دفاتر و ورود آنها به رایانه ( داده آمائی املاک) به تعداد 10.000.000 برگ از دفاتر املاک
کاداستر در چشم انداز 20 ساله نظام و برنامه چهارم توسعه
سازمان ثبت با اجرای کامل طرح کاداستر و توسعه، پیاده سازی و بهره برداری از سیستم جامع اطلاعات املاک و سایر سیستمهای اطلاعاتی مکانیزه ضمن ارائة الکترونیکی کلیة خدمات ثبتی، بوسیله پایگاه اطلاعات جامع املاک و حقوق مالکین که توسط سازمان، مدیریت و نگهداری می شود، امکان دسترسی از راه دور مردم به اطلاعات خود و نیز ارائه خدمات اطلاعات مدیریتی و خدمات جانبی به دستگاهای قضائی و اجرائی کشور را فراهم می کند.
توسعة کاداستر به‌عنوان زیر مجموعة سیستم فراگیر اطلاعات املاک
- کاهش متوسط زمان انجام مراحل ثبتی
- پیاده سازی سیستم جامع املاک
- کاهش درصد مغایرت اطلاعات نقشه کاداستر با اطلاعات املاک
کاداستر فراگیر
- کاداستر شهری نمی تواند سال‌ها بدون کاداستر سایر مناطق اعم از روستائی وزراعی ومرتع وجنگل ادامه یابد. در این رابطه ضرورت دارد بررسی و مطالعاتی در جهت تدوین و تصویب قوانین و آئین نامه های ذیربط انجام و پس از تا مین اعتبارات لازم وهمکاری وهماهنگی سایر سازمانهای ذیربط وبا اتکاء به کسب تجارب در عملیات کاداستر شهری و تکیه بر انتقال تکنولوژی، کاداستر مناطق غیر شهری نیز پس از یک دورة تجهیز اجرای مقدماتی، شروع و در کنار کاداستر شهری بصورت کاداستر فراگیر انجام گیرد .
- نظام کاداستر ضمن تثبیت مالکیت‌ها میتواند در حل وفصل دعاوی ملکی و سایر موارد مربوط به املاک مورد استفاده قرارگیرد
- با توجه به خدمات قابل ارائه توسط اطلاعات کاداستر هزینه های اجرای آن در مدت کوتاهی مستهلک شده ودارای بازدهی اقتصادی خواهد بود.
- با توجه به حجم بالای عملیات بمنظور دستیابی به اهداف پیش بینی شده ، توجه بیشتر به نیازهای کاداستر ضروری بنظر میرسد.
- وجود نظام کاداستری در پیشبرد فعالیتهای توسعه ای ایفاگر نقش مهمی است بطوریکه همه قوای سه گانه از ثمرات فعالیتهای کاداستر بهره مند می شوند لذا ضرورت دارد تا اجرای کاداستر به عنوان ”طرح مهم“ مورد حمایت سه قوه قرار گیرد.