به گزارش روابط عمومی گروه سرمایه‌گذاری مسکن، چهارمین اجلاس ملی مشارکت در ساخت، یکی از رویدادهای تخصصی و جریان‌ساز در صنعت ساختمان ایران است که توسط شورای سیاست‌گذاری اجلاس با حمایت وزارت راه و شهرسازی، سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور و مشارکت مالی و معنوی نهادهای تخصصی و دانشگاهی 6 خرداد ماه در مرکز همایش‌های بین المللی صدا و سیما برگزار شد.

این رویداد با هدف ایجاد تعامل و هم‌افزایی میان ذی‌نفعان اصلی حوزه مسکن و شهرسازی برگزار می‌شود و بستری برای تبادل تجارب، ارائه مدل‌های نوین مشارکت و معرفی ظرفیت‌های فنی، حقوقی، اقتصادی و فناورانه در حوزه ساخت‌وساز کشور است.

هدف از برگزاری اجلاس

هدف اصلی این اجلاس، نهادینه‌سازی مشارکت به‌عنوان رکن سوم حکمرانی توسعه، به‌ویژه در صنعت ساختمان و مسکن است. با توجه به بحران مسکن، تغییرات جمعیتی، فشارهای اقتصادی و نیاز روزافزون به نوسازی شهری، اجلاس تلاش دارد با جلب نظر بخش خصوصی، بدنه اجرایی دولت، مهندسان، مشاوران و سرمایه‌گذاران، زمینه تدوین یک مدل ملی برای ساخت مشارکتی را فراهم کند.

مروری بر سه دوره قبلی اجلاس

در سه دوره پیشین که به ترتیب در سال‌های ۱۳۹۹، ۱۴۰۰ و ۱۴۰۲ در تهران و مشهد برگزار شدند، تمرکز اصلی بر شناسایی ظرفیت‌های مغفول مشارکت، تدوین الگوهای قراردادی و بررسی چالش‌های بین بخشی بود. این دوره‌ها منجر به تدوین گزارش‌های سیاستی، معرفی الگوی تیپ قرارداد مشارکت و انتشار بسته‌های پیشنهادی به وزارت راه و شهرسازی شدند. تمرکز اصلی بر شناسایی ظرفیت‌های مغفول مشارکت، تدوین الگوهای قراردادی و بررسی چالش‌های بین بخشی بود. در این دوره‌ها، موضوعاتی همچون قراردادهای تیپ مشارکت، مدل‌های ترکیبی تأمین مالی، نقش شهرداری‌ها، و تسهیل‌گری دولت در دستور کار قرار گرفت و دستاوردهای قابل‌توجهی در قالب گزارش‌ها، تفاهم‌نامه‌ها و نقشه‌راه‌ها منتشر شد.

مشارکت‌کنندگان در برگزاری اجلاس

چهارمین اجلاس با همراهی گسترده نهادهای دولتی نظیر وزارت راه و شهرسازی، شهرداری تهران، سازمان نظام مهندسی ساختمان، شرکت بازآفرینی شهری ایران، شرکت عمران شهرهای جدید، دانشگاه علم و صنعت ایران، اتاق بازرگانی ایران، انجمن انبوه‌سازان، و شرکت‌های پیشرو حوزه ساخت برگزار شد.

شرکت‌های زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی، شهرداری تهران و کلانشهرها، سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور، دانشگاه‌های تخصصی، انجمن انبوه‌سازان، انجمن سرمایه‌گذاران مسکن، شرکت‌های مشاوره، شرکت‌های توسعه‌گر و همچنین اتاق بازرگانی ایران از دیگر مشارکت‌کنندگان این اجلاس بودند. این اجلاس همچنین میزبان چهره‌های سرشناس اقتصادی، اجتماعی و فنی کشور بود.

محورهای کلیدی اجلاس

• تحول در حکمرانی شهری با تاکید بر مشارکت مردم و بخش خصوصی
• بازتعریف نقش دولت به عنوان تسهیل‌گر و تنظیم‌گر در صنعت ساخت
• ضرورت سرمایه‌گذاری فناورانه و بهره‌مندی از فناوری‌هایی همچون BIM، توکنایز، بلاکچین، پلتفرم‌های نوین فروش و تحلیل داده
• مشارکت هدفمند در بافت‌های فرسوده، شهرهای جدید و سکونتگاه‌های جدید و نوآورانه
• تدوین منشور ملی مشارکت در ساخت به عنوان سند مرجع سیاستی

سخنرانی افتتاحیه و بیانیه علمی

حیدر جهانبخش به عنوان رئیس علمی اجلاس و عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت، در سخنرانی افتتاحیه، بیانیه راهبردی اجلاس را ارائه دادند. وی مشارکت را ابزاری برای هم‌افزایی میان دولت، مردم، مهندسان و سرمایه‌گذاران دانست و با تأکید بر «مشارکت فناورانه، عادلانه و شفاف»، خواستار تدوین منشور ملی، توسعه هاب‌های دانشی و بهره‌گیری از مدل‌های نوین تامین مالی و بیمه‌ای در ساخت‌وساز شد.

جهانبخش مشارکت را ابزاری برای هم‌افزایی میان دولت، مردم، مهندسان و سرمایه‌گذاران دانست و با تأکید بر «مشارکت فناورانه، عادلانه و شفاف»، خواستار تدوین منشور ملی، توسعه هاب‌های دانشی و بهره‌گیری از مدل‌های نوین تامین مالی و بیمه‌ای در ساخت‌وساز شد.

گزیده‌ای از سخنان مهم‌ترین سخنرانان اجلاس

منصور سعیدی، نایب رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان تهران، تاکید کرد که دولت باید از ایفای نقش تصدی‌گر در صنعت ساختمان پرهیز کرده و تمرکز خود را بر سیاست‌گذاری، تسهیل‌گری و تدوین مقررات متمرکز کند.

سعیدی افزود که با تنظیم‌گری هوشمندانه، می‌توان شرایط حضور مؤثر بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران در پروژه‌های شهری را فراهم ساخت.

وی همچنین بر لزوم هماهنگی میان نهادهای اجرایی و ایجاد سازوکارهای شفاف برای مشارکت‌های عمومی-خصوصی تأکید کرد.

در ادامه پیروز حناچی، شهردار پیشین تهران و عضو هیئت مدیره نظام مهندسی ساختمان تهران، با تحلیل روند تغییرات جمعیتی و کاهش بُعد خانوار به کمتر از ۳ نفر، تأکید کرد که آینده توسعه شهری باید مبتنی بر افزایش تراکم درون‌زا باشد.

وی بر اهمیت جلوگیری از گسترش افقی شهرها و بهره‌گیری از ظرفیت بافت موجود شهری تأکید کرد. حناچی نقش توسعه‌دهندگان حرفه‌ای و تنظیم دقیق روابط میان دولت و سرمایه‌گذاران را مهم‌ترین رکن نوسازی دانست.

سعید غفوری، معاون پیشین وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت آتی ساز نیز در سخنانی تأکید کرد که آینده صنعت ساختمان به تکنولوژی‌هایی نظیر PropTech و FinTech وابسته است.

وی بیان داشت که هوشمندسازی، فروش دیجیتال، مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM) و تأمین مالی غیرسنتی، ابزارهایی هستند که می‌توانند انقلابی در فرآیند تولید و فروش مسکن ایجاد کنند.

در این اجلاس محمدرضا خوشدل، مدیرعامل مهندسین مشاورکوشا‌پایدار، به لزوم ایجاد تیم‌های تخصصی چندرشته‌ای در طراحی، اجرا و نظارت اشاره کرد و گفت که استفاده از نرم‌افزارهای پیشرفته طراحی و BIM، کیفیت ساخت را بالا می‌برد.

خوشدل همچنین بر نقش کلیدی مشاوران حرفه‌ای در ارتقای عملکرد پروژه‌ها تأکید کرد.

ایمان معادلیان، سازنده و سرمایه‌گذار نیز در سخنانی اظهار داشت: توجه به خواسته‌های مشتریان، نگهداری اصولی ساختمان‌ها و استفاده از ابزارهای نوین مالی نظیر فروش متری، توکن‌سازی و بلاکچین، می‌تواند بازار مسکن را شفاف‌تر، هوشمندتر و پایدارتر کند. وی احترام به سرمایه‌گذاران را مهم‌ترین فاکتور توسعه عنوان کرد.

احمد هادی‌زاده، مدیرعامل توسعه سیاحت ابنیه حافظ بانک ایران زمین نیز با تمرکز بر تأمین مالی پروژه‌های گردشگری و مسکن، تأکید کرد باید به سمت استفاده از ابزارهای مدرن تأمین مالی مانند توکنایز، پلتفرم‌های دیجیتال و بلاکچین رفت.

وی همچنین از تجارب موفق در بهره‌برداری اقتصادی از پروژه‌های شهری و بین‌شهری سخن گفت.

حمید یزدانی،رئیس کمیسیون مبحث۲۲، از دیگر سخنران‌های این همایش بود و مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان را زیربنای نگهداری و بهره‌برداری اصولی ساختمان‌ها معرفی کرد.

یزدانی خواستار پیاده‌سازی نظامات نگهداری و تدوین چارچوب‌های الزام‌آور برای مدیریت پس از ساخت شد و اعلام کرد این مبحث باید به الزام قانونی در پایان‌کار ساختمان‌ها بدل شود.

در ادامه نوید خاصه‌باف، رییس سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران  با تاکید بر حیاتی بودن پذیرش سرمایه‌گذاری در شهرداری‌ها، از مدل‌های نوین تامین مالی مانند صندوق پروژه، اوراق شهری و قراردادهای PPP دفاع کرد.

وی بیان داشت که شفاف‌سازی فرآیندها و اعتمادسازی برای بخش خصوصی، لازمه موفقیت سرمایه‌گذاری شهری است.

 یاسر امامی، مدیرعامل بهنادبنا بانک سامان از دیگر میهمانان این اجلاس بود و تجربه بهنادبنا در اجرای پروژه‌های بزرگ با تلفیق فناوری، معماری و طراحی پایدار را ارائه کرد.

وی گفت که استفاده از تحلیل داده، طراحی هوشمند و پلتفرم‌های مدیریت پروژه در بهنادبنا، به کاهش هزینه و ارتقای کیفیت انجامیده است.

مصطفی رضایی، مدیرعامل مهستان نیز با اشاره به نیاز به بازتعریف فرآیندهای فنی و حقوقی ساخت‌وساز، به اهمیت تعامل میان متخصصین رشته‌های مختلف و استفاده از ابزارهای هوشمند برای افزایش بهره‌وری تأکید کرد. وی خواستار آموزش‌های تخصصی و طراحی ساختارهای حمایتی برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی شد.

در ادامه حامد مانی‌فر، مدیرکل مقررات ملی و کنترل ساختمان از اجرای سیاست‌های صرفه‌جویی انرژی و اعمال رده‌بندی انرژی در گواهی پایان کار ساختمان‌ها خبر داد.

وی تأکید کرد که ارتقای کیفیت ساخت، کاهش اتلاف انرژی و اصلاح ساختار نظارت فنی، باید از اولویت‌های دستگاه‌های نظارتی باشد.

علی نبییان، رئیس سازمان ملی زمین و مسکن نیز از شناسایی و واگذاری اراضی جدید برای نهضت ملی مسکن خبر داد و تأکید کرد که رویکرد دولت در تأمین زمین باید حمایت از سازندگان واقعی و سرمایه‌گذاران مردمی باشد.

وی خواستار همکاری نزدیک‌تر دستگاه‌ها در تأمین زیرساخت‌های پروژه‌های جدید شد.

همچنین محمدرضا رضایی‌کوچی، رییس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی بر بازنگری در قوانین حوزه مسکن تأکید کرد و از آمادگی مجلس برای تدوین قوانین تسهیل‌گر و حذف مقررات مزاحم خبر داد.

رضایی‌کوچی همچنین بر اهمیت نقش نظارتی و پشتیبانی مجلس از سیاست‌های مشارکتی در ساخت تأکید کرد.

شهرام ملکی،مدیرعامل شهرهای جدید نیز گفت توسعه شهرهای جدید باید همراه با حمل‌ونقل پایدار، خدمات فرهنگی و اجتماعی و زیرساخت‌های هوشمند باشد.

ملکی همچنین بر جذب سرمایه‌گذار خصوصی و کاهش وابستگی به منابع دولتی تأکید کرد.

همچنین ایرج رهبر، رییس انجمن انبوه‌سازان خواستار بازتعریف سیاست‌های حمایتی از سازندگان شد و گفت دولت باید نقش تسهیل‌گر، نه کارفرما، داشته باشد.

رهبر تأکید کرد که بخش خصوصی تنها در صورت شفافیت، امنیت اقتصادی و مقررات پیش‌بینی‌پذیر، می‌تواند در پروژه‌های بزرگ مشارکت کند.

احمد هادی‌زاده در بخشی دیگر از اجلاس، بر پیوند صنعت ساختمان با گردشگری و استفاده از مدل‌های اقتصادی پایدار در مناطق هدف سرمایه‌گذاری تأکید کرد.

وی خواستار ایجاد نهاد مشترک برای هدایت منابع خرد و کلان به پروژه‌های ترکیبی شد.

مراسم اختتامیه و بیانیه پایانی

در مراسم اختتامیه، از مدیران و فعالان برجسته حوزه ساخت‌وساز تقدیر به‌عمل آمد و تندیس‌های اجلاس به چهره‌های منتخب اهدا شد. بیانیه پایانی اجلاس توسط دکتر جهانبخش قرائت شد. این بیانیه، که متن کامل آن در وب‌سایت رسمی اجلاس و خبرگزاری‌های حوزه مسکن منتشر شده، به‌عنوان سندی راهبردی برای تحول در سیاست‌گذاری مشارکت در ساخت شناخته می‌شود و بر تدوین سند ملی، بانک پروژه، بیمه کیفیت، تسهیل مجوزها و فناوری‌محوری تأکید دارد. که در آن بر تدوین سند ملی مشارکت در ساخت، ایجاد بانک پروژه، تسهیل مجوزها، بیمه کیفیت ساخت و بهره‌برداری، و نهادینه‌سازی نقش مردم و فناوری در ساخت‌وساز تأکید شده بود.

چهارمین اجلاس ملی مشارکت در ساخت، نمایانگر بلوغ تدریجی گفتمان مشارکت در ایران است. این رویداد نه فقط به عنوان یک گردهمایی فنی، بلکه به‌عنوان نقطه‌عطفی در شکل‌گیری حکمرانی جدید مسکن مطرح شد؛ حکمرانی‌ای که در آن مشارکت، شفافیت، فناوری و پایداری، ارکان اصلی به شمار می‌روند.

دستاوردها و برنامه‌های پیش رو برای بهبود مشارکت در ساخت مسکن

1.     تدوین منشور ملی مشارکت در ساخت: به عنوان سند مرجع سیاست‌گذاری میان دولت، شهرداری‌ها، بخش خصوصی و نهادهای حرفه‌ای.

2.     ایجاد بانک پروژه‌های مشارکتی: معرفی پروژه‌های آماده مشارکت با اطلاعات فنی، حقوقی، اقتصادی و موقعیت مکانی مشخص.

3.     تدوین تیپ قراردادهای مشارکت: تنظیم الگوهای قراردادی استاندارد برای کاهش ریسک و تسهیل فرآیندهای مذاکره و اجرا.

4.     تقویت نظام بیمه ساخت و بهره‌برداری: شامل بیمه کیفیت ساخت، بیمه نگهداری و تضمین عملکرد برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان.

5.     ایجاد پنجره واحد صدور مجوزها: تسهیل فرآیندهای صدور پروانه، تأمین زیرساخت و مجوزهای مرتبط با همکاری شهرداری‌ها و وزارت راه و شهرسازی.

6.     پشتیبانی از سرمایه‌گذاران نوآور: حمایت از استفاده از ابزارهای نوین تأمین مالی نظیر فروش متری، بلاکچین، توکن‌سازی و صندوق پروژه.

7.     تشکیل هاب‌های دانشی منطقه‌ای: برای تربیت نیروی متخصص، انتقال تجربیات موفق و تولید محتوای مشورتی و اجرایی.

8.     تسهیل مشارکت در نوسازی بافت فرسوده: با تعریف مشوق‌های مالیاتی، تراکم تشویقی و تأمین خدمات زیرساختی.

9.     افزایش تعامل با تشکل‌ها و نهادهای مدنی: برای ارتقاء شفافیت و نظارت مردمی بر فرایندهای ساخت و بهره‌برداری.

10.   برگزاری اجلاس‌های منطقه‌ای مشارکت در ساخت: با هدف توسعه پایدار، تمرکز بر شهرهای کمتر برخوردار و شناسایی ظرفیت‌های محلی سرمایه‌گذاری. بلوغ تدریجی گفتمان مشارکت در ایران است. این رویداد نه فقط به عنوان یک گردهمایی فنی، بلکه به‌عنوان نقطه‌عطفی در شکل‌گیری حکمرانی جدید مسکن مطرح شد؛ حکمرانی‌ای که در آن مشارکت، شفافیت، فناوری و پایداری، ارکان اصلی به شمار می‌روند.